Achtergrond:
Het meningitis/encefalitis PCR panel spoort volgende pathogenen op:
Cryptococcus neoformans/gattii, CMV, enterovirus,
Escherichia coli K1,
Haemophilus influenzae, Herpes simplex type 1 en 2, humaan parechovirus, humaan herpesvirus type 6,
Listeria monocytogenes,
Neisseria meningitidis,
Streptococcus agalactiae,
Streptococcus pneumoniae en varicella zoster virus.
Cryptococcus neoformans en
gattii zijn beide potentieel pathogenen gisten na inhalatie en verspreiding naar andere organen.
C. neoformans wordt beschouwd als een opportunistisch pathogeen (typisch bij HIV patiënten).
C. gattii infecties zijn zeldzaam en komen typisch voor in een (sub)tropisch klimaat. De mortaliteit van een cryptococcen meningitis is hoog nl. 10-50% bij immuungecompromitteerden.
Cytomegalovirus (CMV) infectie verloopt vaak asymptomatisch bij gezonde individuen of met een mononucleosis-like beeld. Maternale transmissie van CMV tijdens de zwangerschap kan leiden tot congenitale infectie met mogelijks ernstige sequelen op lange termijn tot gevolg. Terwijl ernstige infecties zeldzaam zijn bij immuungecompetente patiënten, kan het een opportunistisch pathogeen zijn bij immuungecompromitteerde patiënten.
Enterovirus infecties kunnen een asymptomatisch verloop kennen alsook geassocieerd zijn met encefalitis/meningitis, voornamelijk bij kinderen. Infecties treden vooral op in de zomer en meestal gaat het om coxsackie A9 en B1 alsook echovirus 6, 9 en 18. Overdracht gebeurt feco-oraal alsook via respiratoire druppels.
Escherichia coli is een gramnegatieve bacil die behoort tot de normale darmflora. Stam K1 maakt 80% uit van de E. coli isolaten geïsoleerd uit lumbaal vocht. Infecties komen vooral voor bij premature baby's en neonaten, minder bij volwassenen.
Haemophilus influenza is een gramnegatieve coccobacil en mogelijke verwekker van meningitis. Risicofactoren zijn otitis/sinusitis, diabetes, immuundeficiëntie of hoofdtrauma met CSV lekkage. Wereldwijd is het in 20-50% van de gevallen de oorzaak van meningitis.
Herpes simplex type 1 en 2 veroorzaken respectievelijk vnl. orale (vnl. bij kinderen) en genitale lesies (seksueel verworven). Deze virussen blijven latent aanwezig in het zenuwstelsel na primaire infectie. HSV is één van de meest voorkomende oorzaken van virale encefalitis en een belangrijke verwekker van meningitis.
Humaan parechovirus werd vroeger geclassificeerd bij de enterovirussen en veroorzaakt vooral infecties bij kinderen. Overdracht gebeurt feco-oraal of via respiratoire druppels. Vooral humaan parechovirus type 3 is geassocieerd met o.a. meningitis bij kinderen onder de 3 maand.
Humaan herpes virus type 6 (HHV 6) omvat een type A en type B virus. Type B is geassocieerd met roseola rash bij baby's, de klinische manifestaties van type A zijn nog onduidelijk. Meer dan 95% van de populatie boven de 2 jaar is positief voor min. één van beide types en het virus blijft latent aanwezig. Meningitis/encefalitis door HHV6 treedt zowel op bij kinderen als volwassenen (vnl. immuungecompromitteerden), maar doordat het virus ook kan reactiveren kan het ook opgespoord worden met PCR zonder aanwezigheid van klinische tekens van infectie.
Listeria monocytogenes is een grampositieve bacil dat de verwekker is van listeriose. Een invasieve listeriose kan leiden tot abortus, sepsis, meningitis en meningoencefalitis. Risicofactoren zijn immuunsuppressie, zwangerschap, neonatale of oudere leeftijd. 0,5-2% van de gevallen van meningitis wordt veroorzaakt door
L. monocytogenes.
Neisseria meningitidis is een moeilijk groeiende, gramnegatieve diplokok, ook wel meningokok genoemd. Meningokokken meningitis is zeldzaam maar komt voor bij jonge kinderen en jongvolwassenen. Snelle klinische achteruitgang (<24 uur) kan voorkomen met hypotensie, multi-orgaanfalen, shock, perifeer oedeem en mortaliteit van 5-10%.
Streptococcus agalactiae is een grampositieve kok dat een belangrijke verwekker is van meningitis in neonaten. De voornaamste risicofactor is maternale kolonisatie met groep B streptokokken. Bij volwassenen komt het voor bij ouderen en bij onderliggende aandoeningen.
Streptococcus pneumoniae is een grampositieve kok dat normaal voorkomt in de bovenste luchtwegen. Het is ook een belangrijke verwekker van meningitis, vooral bij kinderen en ouderen (20-31% van de gevallen). Neurologische sequelen (doofheid, cognitieve achteruitgang, epilepsie) worden gemeld bij 40% van de overlevenden.
Varicella zoster virus (VZV) veroorzaakt meestal varicella (windpokken) op kinderleeftijd en blijft dan latent aanwezig in de sensorische ganglia. Op latere leeftijd kan dit virus reactiveren (bij 10-30%) wat aanleiding geeft tot zona (gordelroos). Encefalitis en meningitis kunnen complicaties zijn van zowel de windpokken als zona.
Bron: Bijsluiter Biofire meningitis/encefalitis panel